قنات و بحران آب
بیش از دو سوم بدن انسان را آب تشکیل داده است. هر انسان روزانه به حداقل 50 لیتر و به طور متوسط 150 لیتر آب نیاز دارد. از این رو تامین آب شرب یکی از اصلی ترین چالش های پیش روی حیات بشری است. جمعیت دنیا روز به روز در حال افزایش بوده و منابع آب شیرین محدود است. عده ای معتقدند بر سر کسب آب جنگ روی خواهد داد و عده ای دیگر نیز معتقدند نیاز به آب باعث ایجاد همکاری جهت کسب آن می شود. جلوگیری از جنگ آب و یا شکل گیری همکاری برای کسب آب نیازمند داشتن دانش فنی و کاربردی در این زمینه است.
کشور ما ایران در منطقه ای گرم و خشک واقع شده و از سال های دور تا کنون با بحران کم آبی روبرو بوده است. با توجه به اینکه ایجاد و تداوم یکجانشینی (اعم از شهری و روستایی) تابع دسترسی به آب (استفاده از منابع موجود یا انتقال آن از جایی دیگر) است. در نتیجه عدم وجود یا کمبود آب منجر به متروکه شدن بسیاری از سکونتگاه ها در طول تاریخ کشور ما شده که در حال حاضر نمونه هایی از آن را می توان در برخی مناطق جنوبی کشور مشاهده نمود.
از آنجایی که رشته مهندسی عمران یکی از علوم درگیر در فرآیند ذخیره سازی، استخراج و انتقال آب و پس از آن جمع آوری فاضلاب به منظور بازیافت آب است. لذا آموزش و گنجاندن مباحث آبی در برنامه درسی کلیه دانشجویان مهندسی عمران (نه فقط علاقمندان به زمینه آب) جزو ضروریات « آموزش بومی » جهت رفع نیازهای کشورمان است.
قنات یکی از ابداعات ایرانیان جهت استحصال آب در قرون گذشته است. آشنایی با این ابداع و ترکیب آن با روش های نوین تر همچون سدهای زیرزمینی می تواند به عنوان یک راهکار بومی نقش موثری در تامین و ذخیره سازی آب در نقاط گرم و خشک کشور ایفا کند.
مطالعه منابع زیر جهت آشنایی با قنات پیشنهاد می گردند:
1. کتاب استخراج آب های پنهانی نوشته آقای ابوبکر محمد بن الحساب الکرجی ترجمه آقای حسین خدیوجم از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2. کتاب قنات سازی و قنات داری در ایران نوشته آقای عبدالکریم بهنیا از مرکز نشر دانشگاهی.
3. کتاب قنات قصبه گناباد یک اسطوره نوشته آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.
4. کتاب قنات ها فنی برای دستیابی به آب نوشته آقای هانری گوبلو ترجمه آقای ابوالحسن سرو قدمقدم و آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.
5. کتاب تدوین تجربیات خبرگان قنات نوشته آقای علی اصغر سمساز یزدی از شرکت مدیریت منابع آب ایران.
6. کتاب منابع و مسائل آب در ایران (جلد اول: آب های سطحی و زیرزمینی و مسائل بهره برداری از آنها - جلد دوم: آب های شور، مسائل و راه های استفاده از آنها) نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.
7. خشکسالی و راه های مقابله با آن نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.