نگارش علمی (Academic Writing)

یکی از مهم ترین راه های انتقال مطالب، نوشتن است. انسان با توانایی نوشتن متولد نمی شود، بلکه آن را یاد می گیرد. پیش نیاز نوشتن به هر زبانی تسلط به دستور آن زبان (Grammar) و داشتن دایره واژگان فعال (Active vocabulary) گسترده تر برای بیان بهتر منظور نویسنده است.

بسیاری از ما فارسی زبانان تنها به این دلیل که می توانیم به فارسی صحبت کنیم و مختصری بنویسیم، توهم تسلط بر زبان فارسی را داریم، و متاسفانه بر اساس این توهم، در دوران مدرسه (به ویژه پس از 6 سال اول ابتدایی) کمترین توجه را به دروس زبان و نگارش فارسی داریم. شاید بهترین راه افزایش تسلط بر زبان فارسی مسیر مطالعاتی است که ویراستاران طی می کنند. در این خصوص پیشتر در مطلب درس فارسی عمومی کمی صحبت شده است. سعی خواهم کرد به صورت مفصل تر در مطلبی که درباره ویرایش، ویراستاری و بلاغت خواهم نوشت، بیشتر به این موضوع بپردازم. جا دارد به نکته مهمی در این زمینه اشاره کنم، تا زمانی که فردی نتواند به زبان مادری خود مسلط شود، نخواهد توانست زبان دیگری به صورت

این مطلب اختصاص دارد به نگارش علمی، که غالبا دانشجویان در دانشگاه ها در دوره کارشناسی ارشد و دکترا در هنگام انجام تکالیف، و نگارش پایان نامه، رساله و مقاله با آن موجه می شوند. متاسفانه پس از دوران مدرسه، و درس فارسی عمومی در مقطع کارشناسی، درسی که متمرکز بر روی آموزش نگارش باشد، در برنامه درسی دانشگاه ها وجود ندارد. البته در چند سال اخیر (1395 به بعد) دانشگاه آزاد اسلامی درسی جبرانی تحت عنوان "روش تحقیق، مقاله نویسی و رساله نویسی پیشرفته" در مقطع دکترا گنجانده است، که در آن کمتر موضوع نگارش علمی و انواع آن پرداخته شده است.

 

منابع آمورشی:

1. Academic Writing Course Written by R. R. Jordan From Longman.

2. Writing at University Written by Phyllis Creme, Mary Lea From Open University Press.

3. Academic Writing (A Handbook for International Students) Written by Stephen Bailey From Routledge.

4. They Say / I Say (The Moves That Matter in Academic Writing with Readings) Written by Cathy Birkenstein, Russel Durst, Gerald Graff From W. W. Norton & Company.

5. How to Write a Paragraph (The Art of Substantive Writing) Written by Richard Paul, Linda Elder From Rowman & Littlefield Publishers.

6. How to Read a Paragraph (The Art of Close Reading) Written by Richard Paul, Linda Elder From Rowman & Littlefield Publishers.

تفکر انتقادی (Critical Thinking)

تفکر انتقادی (Critical Thinking) یک فرآیند ارزیابی است که از منطق برای تفکیک درست از اشتباه، مستدل و معقول از غیر آن، استفاده می کند.

منطق، علم چگونگی ارزیابی بحث ها و استدلال هاست. در صورتی که به دنبال ارزیابی بهتری از ادعاها، ایده ها و بحث های گوناگون هستید، نیاز به دانستن مبانی علم منطق (ابزار ارزیابی) و تفکر انتقادی (فرآیند ارزیابی) دارید. اهمیت یادگیری و استفاده از این زنجیره در یادگیری، در شکل گیری تصمیمات بهتر و ساختن باورهای صحیح از موضوعات مورد بررسی، متجلی می گردد. بدون داشتن ابزارهای مناسب ذهنی، امید بسیار کمی برای تفکیک دروغ و اشتباه از حقیقت و درستی خواهد بود.

بدون مهارت و ناآگاه

همه اشتباه می کنند، ولی اولین و مهم ترین موضوع توانایی تشخیص اشتباه است. بدبختانه در برخی زمینه ها مانند منطق و تفکر انتقادی، کمتر احتمال دارد فردی که مرتکب اشتباه شده است، پی به اشتباه خود ببرد، و در نتیجه کمتر قادر به اصلاح آن خواهد بود. در مقابل به جای جستجوی اشتباه خود، بیشتر درصدد متهم کردن دیگرانی که بیشتر درباره اشتباه می دانند، هستند. بسیاری از افراد فکر می کنند در این زمینه ها به حد کافی خوب هستند، و نیاز به یادگیری بیشتر ندارند و در نتیجه از بهبود و پیشرفت باز می مانند.

منطق چیست؟

بسیاری از افراد از کلمات «منطق» و «منطقی» بدون آنکه واقعا معنای آن را بدانند، استفاده می کنند.  منطق علم یا مطالعه چگونگی (How) ارزیابی بحث ها و استدلال هاست. بدین معنا که ساختار یک بحث مستدل، عقلانی و صحیح بایستی چگونه شکل بگیرد. لذا منطق به ما کمک می کند که بهتر بیندیشیم و استدلال کنیم.

تفکر انتقادی چیست؟

به زبان ساده، تفکر انتقادی به معنی ارتقای اعتبار و ارزیابی عقلانی بحث و عقیده است. تفکر انتقادی چاره ای برای تفکیک درستی از اشتباه، و عقاید مستدل از غیر آن بوده، و معمولا شامل کشف معایب است.، اما تفکر انتقادی محدود به عیب جویی از ایده ها نیست، و به دنبال ارتقای توانایی تفکر به موضوعات با فاصله انتقادی (Critical Distance) بیشتر نیز هست.

فاصله انتقادی: فاصله بین مطالعه کننده و موضوع مورد مطالعه است که با هدف انتقاد ایجاد می شود. دلیل ایجاد آن جلوگیری از: الف. تاثیر مطالعه کننده بر موضوع مورد مطالعه و ب. تاثیر موضوع بر درک ما، است. وقوع این موارد موجب سوگیری و وقوع اشتباه در نتیجه نهایی می گردد.

ریشه تفکر انتقادی

تفکر انتقادی، منطق پایه است. ایجاد کلاس های آموزشی تفکر انتقادی ریشه در آمریکای شمالی (کشورهای ایالات متحده آمریکا و کانادا) داشته و اکثرا دپارتمان های فلسفه این درس را ارائه می دهند. این کلاس ها غالبا برای دانشجویان در ابتدای مقطع کارشناسی برگزار شده و این درس حداقل شامل مباحث:

- مبانی منطق (Basic Logic)
- تجزیه و تحلیل بحث (Argument Analysis)
- مغالطه (Fallacy)
- استدلال علمی (Scientific Reasoning)
- مهارت های نوشتن (Writing Skills)
- شبه علم (Pseudoscience)
- کاربردهای تفکر انتقادی (مانند تفکر انتقادی و رسانه و ...)
- روانشناسی و مبانی شناختی استدلال، قضاوت و تصمیم گیری انسان (بیشتر منابع این حوزه مربوط به افرادی است که در زمینه اقتصاد رفتاری پژوهش کرده اند)

است. دو زمینه کاربردی که تفکر انتقادی در آنها بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، عبارتند از:

توافق و عدم توافق (مباحثه)

بحث ها در خصوص عدم توافق ها انجام می شود. افراد درباره مواردی که با هم توافق دارند بحث نمی کنند. بحث ها در دو حالت حل نشده، ادامه یافته و در انتها منجر به خصومت و دشمنی می شوند:

- ریشه و عامل عدم توافق معلوم نیست؛
- و یک لایه عمیق تر: بر روی اینکه چه چیزی ریشه و عامل عدم توافق است، اتفاق نظر نباشد.

پروپاگاندا و اقناع

پروپاگاندا به معنای تلاش سازمان یافته و هماهنگ برای متقاعد کردن توده های مردم به پذیرش ایده، باور، دیدگاه و نگرشی خاص است. رایج ترین پروپاگاندا در متن جنگ اتفاق می افتد. در عین حال پروپاگاندا را می توان به تلاش شرکت ها برای وادار کردن مردم به خرید اجناسشان و سایر موارد مشابه اطلاق کرد.

 

منابع آموزشی:

1. Introduction to Logic and Critical Thinking Written by Merrilee H. Salmon From Wadsworth Publishing.

2. Critical Thinking (Tools for Taking Charge of Your Learning & Your Life) Written by Richard Paul, Linda Elder From Prentice Hall.

3. Your Deceptive Mind (A Scientific Guide to Critical Thinking Skills) Written by Steven Novella From The Teaching Company.

4. The 5 Elements of Effective Thinking Written by Edward B. Burger, Michael Starbird From Princeton University Press.

5. Critical Thinking Written by Richard L. Epstein, Michael Rooney From Advanced Reasoning Forum.

6. Learning to Think Things Through (A Guide to Critical Thinking Across the Curriculum) Written by Gerald M. Nosich From Prentice Hall.

7. Critical Thinking (An Introduction to the Basic Skills) Written by Jonathan Lavery, William Hughes, Katheryn Doran From Broadview Press.

8. Critical Thinking Written by Jocko Babin, Ray Manson.

 

9. Thinking, Fast and Slow Written by Daniel Kahneman From Farrar, Straus and Giroux.

10. Predictably Irrational Written by Dan Ariely From Harper Perennial.

11. Mistakes Were Made (but Not by Me) Written by Carol Tavris, Elliot Aronson From Mariner Books.

12. Nudge (Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness) Written by Richard H. Thaler, Cass R. Sunstein From Penguin Books.

 

13. The Demon-Haunted World Written by Carl Sagan, Ann Druyan From Ballantine Books.

مهارت های اجرای ساختمان

یکی از معضلات مهم در صنعت ساخت و ساز، به ویژه در ساختمان سازی مسکونی در ایران، پایین بودن عمر ساختمان و از رده خارج شدن زودهنگام بناها به دلیل عدم اجرای صحیح و با کیفیت اجزای ساختمان است.

در پروژه های بزرگ به دلیل وجود و حضور دائمی دستگاه نظارت، اجرا غالبا طبق استانداردهای تعیین شده، صورت می پذیرد ولی در پروژه ساختمان سازی شهری و روستایی که غالبا به صورت شخصی ساز هستند، این مهم تقریبا اتفاق نمی افتد. البته دولت سعی نموده با ایجاد دوره های آموزشی مهارت های ساختمانی در سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور به رفع این نقیصه بپردازد. ولی به دلیل عدم آشنایی دانش آموختگان دانشگاهی با این مهارت ها، در پروژه های ساخت و ساز توجهی به پیشینه آموزش عملی نیروی کار نمی گردد.

از این رو ضروری است که دانشجویان مهندسی عمران ضمن تسلط بر جزییات اجرایی از لحاظ نظری، به صورت عملی نیز با مهارت های اجرای ساختمان آشنا شوند. همچنین تسلط بر یک یا چند مورد از این مهارت ها می تواند زمینه اشتغال هر چه بیشتر مهندسان عمران در بخش تعمیر و نگهداری بناها را فراهم آورد.

ادامه نوشته

تفکر طراحی Design Thinking

یکی از روش های حل مسئله که همانند TRIZ بسیار مورد استفاده قرار میگیرد، تفکر طراحی Design Thinking است. مهمترین تفاوت دو روش مذکور در این است که TRIZ بر روی بهترین راه حل متمرکز است ولی Design Thinking  بر روی مخاطب پسندترین راه حل. از این رو ضروری به نظر می رسد که در کنار آموزش TRIZ، روش Design Thinking نیز به دانشجویان رشته های مهندسی آموزش داده شود.

معرفی کوتاه تفکر طراحی:

تفکر طراحی یکی از روش های حل مسئله بوده که بر روی مصرف کننده نهایی (انسان) و نیازهای آن متمرکز است. این روش فرآیندی تکرارشونده جهت درک مصرف کننده، به چالش کشیدن فرضیه ها و باز تعریف مسائل به منظور یافتن راهبردها و راه حل های جایگزین که ممکن است در ابتدا به ذهن ما نرسیده باشد، است.

امروزه انواع مختلفی از فرآیند تفکر طراحی مورد استفاده قرار می گیرد که به صورت معمول شامل 3 تا 7 مرحله، گام یا حالت می شود. با این وجود تمام آنها دارای شباهت هستند. در این نوشته به نوع 5 مرحله ای که توسط Stanford d.school (دانشگاه استنفورد) که از پشروترین مراکز آموزش تفکر طراحی است، اشاره می شود. این نوع شامل 5 بخش زیر است:

1. همپوشانی با کاربران یا مصرف کننده نهایی (Empathise)

2. تعریف و مشخص کردن نیازهای کاربران، مشکلات آنها و بینش های طراح (Define)

3. ایده پردازی از طریق به چالشکشیدن فرضیه ها و خلق ایده برای راه حل های مبتکرانه (Ideate)

4. نمونه سازی برای شروع خلق راه حل (Prototype)

5. آزمودن راه حل (Test)

در این رابطه نکته حایز اهمیت آن است که بدانیم انجام این بخش ها، سلسه مراتب و ترتیب خاصی نداشته (خطی نیستند) و هرکدام از بخش ها می توانند چند نوبت تکرار یا به موازات بخش دیگری همزمان انجام شوند.

منابع آموزشی:

1. The Art of Innovation: Lessons in Creativity from IDEO, America's Leading Design Firm Written by Tom Kelley & Jonathan Littman From Crown Business.

2. Insight Out: Get Ideas Out of Your Head and Into the World Written by Tina Seelig From HarperOne.

3. Design Thinking: Understanding How Designers Think and Work Written by Nigel Cross From Bloomsbury Academic.

4. Change by Design: How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation Written by Tim Brown From HarperBusiness.

5. وبگاه Stanford d.school

آموزش عمومی مدیریت دانش، اقدامی حیاتی برای پیشرفت کشور

مدیریت دانش عبارت است از توانمندسازی افراد، گروه ها و سازمان ها برای کسب (Capture)، اندوختن (Store)، ایجاد (Create)، تشریک (Share) و بکارگیری (Apply) به صورت متمرکز و نظام مند جهت رسیدن به اهداف است.

در دنیای رقابتی امروز اقتصاد محصول محور بر پایه دارایی های مشهود، جای خود را به اقتصاد دانش بنیان بر پایه دارایی های نامشهود (سرمایه فکری، سرمایه دانشی) و سرمایه انسانی داده است. در اقتصاد نوین، دانش عامل و منبع اصلی خلق ارزش، رشد اقتصادی و کسب موفقیت محسوب گشته و به تبع آن سنجش عملکرد و کارآیی هر سیستمی وابسته به آن است.

از این رو پیشرفت (رشد و توسعه) کشور نیازمند ایجاد ساختاری اجتماعی است که مسئولیت تولید، ارتقا و به روز رسانی دانش، توسعه توانمندی ها، مدیریت دانش، و اطمینان از بکارگیری دانش موجود را بر عهده گیرد. لذا آموزش مفاهیم، مبانی و اصول مدیریت دانش و ترویج آن بین دانشجویان که لایه تخصصی جامعه را تشکیل می دهند، امری ضروری و حیاتی محسوب می گردد.

امید است شاهد گنجانده شدن عمومی این درس در برنامه دوره های تحصیلی مقطع کارشناسی باشیم.

برخی نتایج استفاده و پیاده سازی مدیریت دانش عبارتند از:

1. جلوگیری از بروز خطاهای مشابه قبلی و صرفه جویی در مصرف منابع

2. ارتقای استانداردها و اصلاح فرآیندها

3. استفاده و به اشتراک گذاری سریع و وسیع دانش، ایده ها، تجارب و مهارت های موجود

4. دسترسی سریع به اطلاعات و منابع مرتبط و تسهیل تصمیم گیری

5. تحریک نوآوری و رشد

 

منابع پیشنهادی برای مطالعه:

1. کتاب مدیریت دانش کاربردی نوشته Wendi Bukowitz و Ruth L. Williams ترجمه آقایان علی حسین کشاورزی و علی رضاییان از انتشارات سمت.

2. The Knowledge Manager's Handbook Written by Nick Milton, Patrick Lambe From Kogan Page.

3. Knowledge Management: A State of the Art Guide Written by Paul R. Gamble,‎ John Blackwell From Kogan Page Business Books.

4. Encyclopedia of Knowledge Management Written by David G. Schwartz, Dov Te'eni From IGI Global.

5. Working Knowledge Written by by Thomas H. Davenport,‎ Laurence Prusak From Harvard Business Review Press.

6. Knowledge Management: An Integrated Approach Written by Ashok Jashapara From Pearson.

7. Knowledge Management in Theory and Practice Written by Kimiz Dalkir From MIT Press.

داشتن یک ذهن خوب کافی نیست، مهم استفاده خوب از آن است

چرا فلسفه بخوانیم؟

 

دو دلیل اصلی برای مطالعه فلسفه وجود دارد:

1. دلیل اول کنجکاوی: فلسفه با تلاش برای پاسخگویی به دو پرسش شروع می شود.

الف. چه می توانیم بدانیم؟

ب. چگونه باید زندگی کنیم؟

این پرسش ها خود منجر به ایجاد پرسش های دیگری می شوند (مثلا حقیقت چیست؟ و ...)

2. دلیل دوم مهارت های قابل انتقال:

به دلیل اینکه فلسفه به موضوعات مختلف مربوط بوده و روش های آن به صورت گسترده قابل استفاده در سایر فعالیت های فکری است. لذا بسیاری از مهارت ها و توانایی های آموخته شده در فلسفه نه تنها قابل استفاده در دیگر رشته های علمی است، بلکه می توان در سایر فعالیت ها نیز از آنها استفاده کرد.

مهارت های ارتباطی، مهارت های استدلالی انتقادی، و مهارت های حل مسئله با فعالیت در حوزه فلسفه ارتقاء می یابند. این مهارت ها قابل استفاده در بسیاری از رشته ها و پروژه ها هستند. علاوه بر آن فلسفه روش های صحیح تحقیق و تحلیل را آموزش می دهد. ماهیت فلسفه به گونه ای است که به سازماندهی و یکپارچه سازی اطلاعاتی که به طرق مختلف آموخته شده است، نیز کمک می کند.

آموختن فلسفه به تفکر دقیق، واضح و انتقادی و همچنین بکارگیری رویکرد منطقی برای بررسی پرسش ها و مسائل سخت و چالش برانگیز، خوب استدلال کردن و ارزیابی سایر استدلال ها، بحث منطقی، و نگارش موثر کمک می کند.

لازم به ذکر است منطق ابزار مورد استفاده در فلسفه است.

 

برداشت آزاد از Why Study Philosophy و Why Study Philosophy

 

منابع پیشنهادی برای مطالعه:

1. کتاب دنیای سوفی (Sophie's World) نوشته یوستین گاردر (Jostein Gaarder) ترجمه آقای حسن کامشاد از انتشارات نیلوفر.

2. محفل فیلسوفان خاموش (The Dead Philosophers’ Café) نوشته نورا کی. و ویتوریو هوسله (Nora K., Vittorio Hosle) ترجمه آقای کورش صفوی از انتشارات هرمس.

3. کتاب لذات فلسفه (The pleasures of philosophy) نوشته ویل دورانت (Will Durant) ترجمه آقای عباس زریاب خویی از انتشارات علمی و فرهنگی.

4. کتاب تاریخ فلسفه (The Story of Philosophy) نوشته ویل دورانت (Will Durant) ترجمه آقای عباس زریاب خویی از انتشارات علمی و فرهنگی.

5. کتاب تسلی بخشی های فلسفه (The Consolations of Philosophy) نوشته آلن دوباتن (Alain De Botton) ترجمه آقای عرفان ثابتی از انتشارات ققنوس.

6. کتاب تاریخ فلسفه غرب (A History of Western Philosophy) نوشته برتراند راسل (Bertrand Russell) ترجمه آقای نجف دریابندری از انتشارات کتاب پرواز.

7. کتاب فلاسفه بزرگ (The Great Philosophers) نوشته برایان مگی (Bryan Magee) ترجمه آقای عزت الله فولادوند از انتشارات خوارزمی.

8. کتاب مردان اندیشه (Men of Ideas) نوشته برایان مگی (Bryan Magee) ترجمه آقای عزت الله فولادوند از انتشارات طرح نو.

درس های تاریخ سرنوشت ساز است

چرا تاریخ بخوانیم؟

 

گذشته، حال را می سازد و حال، آینده را - فهم تغییر در دنیای متغیر

تاریخ اطلاعات مورد نیاز جهت بررسی، تجزیه و تحلیل نحوه عملکرد جوامع و اینکه برای گذران زندگی خود چگونه رفتار می کنند را در اختیار ما می گذارد. به کمک این اطلاعات می توانیم تغییر را درک کرده و بفهمیم جامعه ای که در آن زندگی می کنیم چگونه بوجود آمده است. به تعبیری دیگر با مطالعه تاریخ می توان فهمید چگونه مردم و جوامع تغییر کرده و فاکتورهایی که باعث تغییر می شوند را توضیح داد. همچنین می توان متوجه شد چه عناصری علیرغم در حین تغییرات پایدار خواهند ماند. بدین ترتیب با اطلاعات وقایع گذشته می توان ضمن توصیف وضعیت موجود، از آن برای بررسی آینده بهره برد.

تاریخ با مثال درس می دهد

تاریخ اگر به خوبی نقل شود زیبا، هیجان انگیز و الهام بخش است و می تواند با در اختیار گذاشتن اطلاعات از عملکرد افراد و جوامع و نیز تجارب در زمان ها و مکان های دیگر به افراد برای مواجهه با شرایط و پیچیده ای که با آن روبرو هستند، کمک نماید.

تاریخ هویت ساز است

تاریخ هویت ساز است. تاریخ نحوه ظهور و شکل گیری خانواده ها، جوامع و کشورها را بیان کرده و نشان می دهد که در عین حفظ انسجام، اجزاء چگونه تغییر یافته و تکامل پیدا کرده اند. چگونگی پیدایش ارزش ها، مشکلات، ساختارها و تعامل با سایر جوامع بیان شده و موجب ایجاد و تقویت عادات ذهنی هوشمندانه و رفتارهای خردمندانه که برای رفتار عمومی مسئولانه چه به عنوان رهبر ملی یا اجتماعی، چه به عنوان رای دهنده آگاه و چه به عنوان یک ناظر ساده می گردد.

 

همانگونه که مشخص است بهره برداری از تاریخ جنبه های مختلفی دارد. شاید به صورت خلاصه بتوان گفت تاریخ ابزاری است برای دسترسی به آزمایشگاه تجارب بشر تا با استفاده از تجارب گذشته، به دنبال ایجاد تجربه ها و فرآیندهای بهتری برای حال و آینده باشیم.

 

برداشت آزاد از مطلب Why Study History

 

منابع پیشنهادی برای مطالعه تاریخ عمومی:

1. کتاب تاریخ تمدن (The Story of Civilization) (13 جلدی، شامل 26000 صفحه) نوشته آقای ویل دورانت و خانم آریل دورانت (Will Durant & Ariel Durant) ترجمه آقای احمد آرام و همکاران از انتشارات علمی و فرهنگی.

این مجموعه مشهورترین و رایج ترین منبع مطالعه تاریخ است. با یک برنامه منظم و غیرفشرده، مطالعه آن در حدود یک سال و نیم زمان نیاز دارد. این مجموعه کتاب با استفاده از آثار مکتوب مورخان قبلی، با شرح وقایع از سال 330 قبل از میلاد مسیح شروع و تا وقایع دوران ناپلئون (1840 میلادی) ادامه می یابد.

نسخه انگلیسی این مجموعه شامل 11 جلد است که اولین جلد آن در سال 1935 میلادی منتشر گردید. با درگذشت ویل و همسرش آریل تکمیل این مجموعه متوقف می شود. آنان قصد نگارش تاریخ تا دوره معاصر خود (1933 میلادی) را داشتند.

2. کتاب درس های تاریخ (The Lessons of History) (یک جلد شامل 166 صفحه) نوشته آقای ویل دورانت و خانم آریل دورانت ترجمه آقای محسن خادم از انتشارات ققنوس.

این کتاب در سال های آخر زندگی نویسندگان آن نوشته شده و حاصل جمع بندی یادداشت های نویسندگان از رویدادها و نظراتی است که به نظر آنان امور کنونی، احتمالات آینده، ماهیت بشر، و رفتار دولت ها را احتمالا می تواند روشن کند.

3. کتاب تاریخ جهان نو (A History of the Modern World) (دو جلد شامل 736 صفحه) نوشته رابرت روزل پالمر (Palmer) ترجمه آقای ابوالقاسم طاهری از انتشارات امیرکبیر.

4. کتاب تاریخ تحلیلی اسلام نوشته آقای سیدجعفر شهیدی از انتشارات علمی و فرهنگی.

داستان نویسی

بسیاری از دانشجویان علاقمند به مطالعه رمان و تاریخ، به دنبال نوشتن داستان و خاطرات خود هستند. از آنجایی که روز به روز بر تعداد این افراد افزوده می گردد، در برخی دانشگاه ها در قالب دوره های فوق برنامه کارگاه های آموزش داستان نویسی برگزار می شود. در این مطلب تعدادی از منابع آموزشی رایج در این زمینه معرفی می گردد. امید است مفید واقع شود.

منابع آموزشی:

1. کتاب عناصر داستان نوشته آقای جمال میرصادقی از انتشارات سخن. (درباره مواردی چون پیرنگ، شخصیت و شخصیت پردازی، درونمایه و ...)

2. کتاب ادبیات داستانی نوشته آقای جمال میرصادقی از انتشارات سخن. (درباره انواع داستان، قصه، رمانس، داستان کوتاه و رمانس و ...)

3. کتاب راهنمای داستان نویسی نوشته آقای جمال میرصادقی از انتشارات سخن. (بسیاری از اطلاعات موجود در 2 کتاب قبلی بسط داده شده، و همچنین چند موضوع جدید طرح گردیده است)

4. کتاب ارواح شهرزاد نوشته شهریار مندنی پور از انتشارات ققنوس.

5. کتاب درس هایی درباره داستان نویسی (Dare to Be a Great Writer) نوشته آقای لئونارد بیشاپ (Leonard Bishop) ترجمه آقای محسن سلیمانی از انتشارات سوره مهر.

6. کتاب هنر داستان نویسی (The Art of Fiction) نوشته آقای دیوید لاج (David Lodge) ترجمه آقای رضا رضایی از نشر نی.

7. کتاب چگونه زندگی نامه بنویسیم ترجمه آقای محسن سلیمانی از انتشارات سوره مهر.

(گزیده ای از کتاب Writing Biography & Autobiography نوشته آقای Brian D. Osborne و

کتاب How to Write Biographies and Company Histories نوشته آقای Richard Sawyer)

درس تربیت بدنی

هدف اصلی درس تربیت بدنی کمک به دانشجویان برای درک اهمیت تناسب اندام و آمادگی جسمانی در زندگی شخصی و آشنایی با روش های ایجاد، حفظ و بهبود آن است. در این درس دانشجویان با موضوعاتی همچون استقامت قلبی عروقی، استقامت و قدرت عضلانی، انعطاف بدنی (Flexibility)، عادات تغذیه سالم، پیشگیری و درمان آسیب دیدگی های ورزشی، توسعه و اجرای برنامه ورزشی شخصی آشنا می شوند. در این درس دانشجویان در فعالیت های مختلف ورزشی همچون:
- دویدن آهسته (Jogging) و حرکات کششی (Stretching)؛
- پیاده روی (Walking) و راهپیمایی (Hiking)؛
- شنا (Swimming)؛
- تقویت عضلات مرکزی (Core Muscles)؛
شرکت خواهند داشت.

منابع به زبان فارسی:

1. کتاب تربیت بدنی عمومی نوشته آقایان مهدی نمازی زاده و بهمن سلحشور از انتشارات سمت.

2. کتاب آمادگی جسمانی نوشته آقایان عباسعلی گائینی و حمید رجبی از انتشارات سمت.

سلامت

1. Fitness for Life Written by Charles B. Corbin, Guy C. Le Masurier, Karen E. McConnell From Human Kinetics.

2. Foundations of Physical Activity and Public Health Written by Harold W. Kohl III, Tinker D. Murray From Human Kinetics.

تغذیه

1. Intuitive Eating Written by Evelyn Tribole, Elyse Resch From New Harbinger Publications.

2. Intuitive Eating Workbook Written by Evelyn Tribole, Elyse Resch From New Harbinger Publications.

انعطاف پذیری و حرکات کششی

1. Full-body Flexibility Written by Jay Blahnik From Human Kinetics.

2. Stretching Anatomy Written by Arnold G. Nelson, Jouko Kokkonen From Human Kinetics.

3. Stretching Written by Bob Anderson From Shelter Publication.

4. Stretching in Office Written by Bob Anderson From Shelter Publication.

5. Therapeutic Stretching Written by Jane Johnson From Human Kinetics.

پیاده روی و راهپیمایی

در دومین کنگره جراحی های چاقی و متابولیک اعلام شده است که 50 میلیون از 80 میلیون نفر جمعیت کشور، دارای مشکل اضافه وزن و چاقی هستند. از آنجایی که چاقی و اضافه وزن سرمنشاء بسیاری از بیماری هاست، بایستی با اصلاح عادات تغذیه و ورزش اقدام به کنترل آن کرد. از آنجایی که عمده این اضافه وزن و چاقی در سنین 25 الی 60 سالگی روی می دهد می توان با آموزش پیاده روی و راهپیمایی که ورزش هایی ساده و کم هزینه اند، کمک شایانی به بهبود شرایط عمومی سلامت در کشور کرد.

1. The Ultimate Hiker's Gear Guide Written by Andrew Skurka From National Geographic.

2. Hiking Survival Guide: Basic Survival Kit and Necessary Survival Skills to Stay Alive in the Wilderness Written by Conrad Blake From CreateSpace Independent Publishing Platform.

3. 100 Deadly Skills: Survival Edition Written by Clint Emerson From Touchstone.

4. Bushcraft 101: A Field Guide to the Art of Wilderness Survival Written by Dave Canterbury From Adams Media.

5. Fitness Walking Written by Therese Iknoian From Human Kinetics.

6. Walking Written by Jeff Galloway From Meyer & Meyer Sport.

شنا و ایمنی در آب

خبرگزاری مهر در 12 مردادماه 1395 در گزارشی، آمار مرگ و میر ناشی از غرق شدگی در 10 سال منتهی به سال 1395، را 11 هزار نفر عنوان کرده است. این امر نشان از آن دارد که بسیاری از افراد یا شنا کردن نمی دانند، و یا آموزش های کافی در زمینه اصول و فنون شنا و ایمنی در آب (استخر، دریا، رودخانه) را فرا نگرفته اند.

الف. آموزش شنا

1. The Complete Beginners Guide To Swimming Written by Mark Young From Educate and Learn Publishing.

2. Swimming Drill Book Written by Ruben Guzman From Human Kinetics.

ب. ایمنی در آب

1. Swimming and Water Safety Manual From American Red Cross.

2. The Science of Beach Lifeguarding Edited by Mike Tipton & Adam Wooler From CRC Press.

3. Open Water Lifesaving: The United States Lifesaving Association Manual Edited by B. Chris Brewster From PEARSON.

4. StarGuard Written by Jill E. White From Human Kinetics.

5. Aquatic Rescue and Safety Written by Dennis K. Graver From Human Kinetics.

6. Open Water Swimming Manual Written by Lynne Cox From Vintage.

7. Whitewater Rescue Manual Written by Charles Walbridge & Wayne A. Sundmacher Sr. From International Marine/Ragged Mountain Press.

درس مبانی امداد و نجات، آمادگی در برابر حوادث

فعالیت در محیط های صنعتی و کارگاهی نیازمند رعایت نکات ایمنی و آمادگی برای مقابله و مهار حوادث احتمالی است. با توجه به وسعت فعالیت های عمرانی در بخش نظارت و اجرا و حجم پروژه های عمرانی کشور به ویژه در نقاط غیرشهری، ضروری است مهندسان عمران آمادگی لازم جهت مواجهه با شرایط حساس و خطرناک را داشته باشند. لذا به نظر می رسد آموزش امداد و نجات تا حد قابل قبولی دانش و مهارت مهندسان را برای نیل به این مقصود تقویت نماید. بدین منظور پیشنهاد می شود درسی 3 واحدی (2 واحد نظری و 1 واحد عملی) برای آموزش مطالب مورد نیاز در نظر گرفته شود.

1. آموزش کمک های اولیه

1. Responding to Emergencies (Comprehensive First Aid/CPR/AED) Written by American Red Cross From American Red Cross.

2. Prehospital Emergency Care Written by Joseph J. Mistovich From PEARSON.

2. آموزش مهارت های نجات

1. The Firefighter’s Handbook: Essentials of Firefighting and emergency Response From Thomson Delmar Learning

در ویراست دوم، فصول 4 و 13 و 15 و 16 و 21 و 22 پشنهاد می شود.


توضیح مهم: منابع معرفی شده فوق، کتاب های تخصصی هستند و تدریس تمام مباحث آن در حد یک درس 3 واحدی (2 واحد نظری و 1 واحد عملی) امکان پذیر نیست و بایستی مباحث مورد نیاز از محتوای این کتاب ها گزینش شود.

قنات و بحران آب

بیش از دو سوم بدن انسان را آب تشکیل داده است. هر انسان روزانه به حداقل 50 لیتر و به طور متوسط 150 لیتر آب نیاز دارد. از این رو تامین آب شرب یکی از اصلی ترین چالش های پیش روی حیات بشری است. جمعیت دنیا روز به روز در حال افزایش بوده و منابع آب شیرین محدود است. عده ای معتقدند بر سر کسب آب جنگ روی خواهد داد و عده ای دیگر نیز معتقدند نیاز به آب باعث ایجاد همکاری جهت کسب آن می شود. جلوگیری از جنگ آب و یا شکل گیری همکاری برای کسب آب نیازمند داشتن دانش فنی و کاربردی در این زمینه است.

کشور ما ایران در منطقه ای گرم و خشک واقع شده و از سال های دور تا کنون با بحران کم آبی روبرو بوده است. با توجه به اینکه ایجاد و تداوم یکجانشینی (اعم از شهری و روستایی) تابع دسترسی به آب (استفاده از منابع موجود یا انتقال آن از جایی دیگر) است. در نتیجه عدم وجود یا کمبود آب منجر به متروکه شدن بسیاری از سکونتگاه ها در طول تاریخ کشور ما شده که در حال حاضر نمونه هایی از آن را می توان در برخی مناطق جنوبی کشور مشاهده نمود.

از آنجایی که رشته مهندسی عمران یکی از علوم درگیر در فرآیند ذخیره سازی، استخراج و انتقال آب و پس از آن جمع آوری فاضلاب به منظور بازیافت آب است. لذا آموزش و گنجاندن مباحث آبی در برنامه درسی کلیه دانشجویان مهندسی عمران (نه فقط علاقمندان به زمینه آب) جزو ضروریات « آموزش بومی » جهت رفع نیازهای کشورمان است.

قنات یکی از ابداعات ایرانیان جهت استحصال آب در قرون گذشته است. آشنایی با این ابداع و ترکیب آن با روش های نوین تر همچون سدهای زیرزمینی می تواند به عنوان یک راهکار بومی نقش موثری در تامین و ذخیره سازی آب در نقاط گرم و خشک کشور ایفا کند.

مطالعه منابع زیر جهت آشنایی با قنات پیشنهاد می گردند:

1. کتاب استخراج آب های پنهانی نوشته آقای ابوبکر محمد بن الحساب الکرجی ترجمه آقای حسین خدیوجم از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

2. کتاب قنات سازی و قنات داری در ایران نوشته آقای عبدالکریم بهنیا از مرکز نشر دانشگاهی.

3. کتاب قنات قصبه گناباد یک اسطوره نوشته آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.

4. کتاب قنات ها فنی برای دستیابی به آب نوشته آقای هانری گوبلو ترجمه آقای ابوالحسن سرو قدمقدم و آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.

5. کتاب تدوین تجربیات خبرگان قنات نوشته آقای علی اصغر سمساز یزدی از شرکت مدیریت منابع آب ایران.

5. فیلم مستند قنات قصبه گناباد به کارگردانی و تهیه کنندگی آقای سعید توکلی فر از تولیدات صدا و سیمای خراسان رضوی.

6. کتاب منابع و مسائل آب در ایران (جلد اول: آب های سطحی و زیرزمینی و مسائل بهره برداری از آنها - جلد دوم: آب های شور، مسائل و راه های استفاده از آنها) نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.

7. خشکسالی و راه های مقابله با آن نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.

جای خالی درس طراحی مهندسی در رشته عمران

اگرچه درس طراحی مهندسی بیشتر در رشته هایی همچون مهندسی مکانیک مطرح است. ولی در بسیاری از دانشگاه های کشورهای پیشرفته به صورت عمومی برای دانشجویان مقطع کارشناسی و حتی کارشناسی ارشد رشته های مهندسی ارائه می گردد. به نظر نگارنده، این درس می تواند مکمل بسیاری مناسبی برای TRIZ باشد.

ضمنا مطالعه مطلب آقای حسین معماریان در وبگاه کرسی یونسکو در آموزش مهندسی در دانشگاه تهران توصیه می گردد.

این درس می تواند جایگزین درس پروژه کارشناسی شود.

موضوع درس طراحی مهندسی چیست؟

بحث درس طراحی مهندسی، یافتن و ایجاد راه حل هایی برای مشکلاتی که «تاکنون وجود نداشته اند» و یا «در گذشته به روش دیگری حل شده اند»، است. کارگروهی، تحقیق و تحلیل، و فرآیند طراحی سه موضوع اصلی این درس هستند.

مهندسان باید بتوانند با خلاقیت (Creativity) در پیچیدگی (Complexity) تصمیمات مناسب را اتخاذ و از بین راه حل های مختلف موارد مناسب و بهینه را انتخاب (Choice) کنند و بین نیازمندی ها و انتظارات مختلف (و بعضا متضاد) سازش (Compromise) برقرار کنند.

آموزش «روش های ارتباطی و توسعه مهارت های ارتباطی بین فردی» و «فهم فرآیند طراحی، مستندسازی فنی و طراحی بر اساس استانداردهای مهندسی با در نظر گرفتن تاثیرات انسانی و محیطی» از جمله اهداف این درس هستند.

منابع درسی:

1. Engineering Design Written by George E. Dieter, Linda S. Schmidt From McGrawHill.

2. Engineering Design Methods Written by Nigel Cross From WILEY.

3. Engineering Design (A Production Based Intriduction) Written by Clive L. Dym, Patrick Little, Elizabeth J. Orwin From WILEY.

4. Engineering Design Principles Written by Ken Hurst From Elsevier.

5. Engineering Design Process Written by Yousef Haik, Tamer M. Shahin From CENGAGE Learning.

6. کتاب طراحی مهندسی نوشته آقای حسین معماریان از انتشارات دانشگاه تهران.

7. کتاب روش های طراحی در مهندسی نوشته آقای علی امیرفضلی از انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.

8. روش های طراحی مهندسی نوشته آقای محسن رضاییان از انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

منطق، خطاسنج اندیشه، دانش تحلیل

"منطقی باش"، "منطقی فکر کن"، "حرفت اصلا منطقی نیست"، "منطق نداری"، "بی منطق"، "عشق منطق نمیشناسه" و یا به قول اصلان (با بازی آقای محمود بصیری) در سریال آرایشگاه زیبا با لهجه قزوینی "آدم باید منطق داشته باشه" و ... این حرف ها یا مشابه شون رو خیلی شنیدیم و احتمالا باز هم خواهیم شنید.

خب حالا این منطق چی هست که آدم باید داشته باشه؟

در یک جستجوی ساده اینترنتی می توان تعریفی ساده از منطق به دست آورد. یکی از ساده ترین تعاریف ارائه شده از منطق (به نقل وبگاه رشد که اونهم از منابع دیگه ای استفاده کرده) به قرار زیر هستش.

"فکر انسان پیوسته در معرض خطا و لغزش است و ممکن است در مسیر تفکر و استدلال و استنتاج که بر این اعمال ذهنی آدمی است، به اشتباه بیفتد. پس انسان، برای کشف حقیقت و مصون ماندن از خطای درتفکر، نیازمند و محتاج به یک سلسله اصول و قواعد عام و فراگیر است که او را در همه جا راهنمایی کند و مانع از گمراهی وی در تفکر گردد. مجموع این اصول و قواعد، منطق (logic) نام دارد. منطق به معنی قانون صحیح فکر کردن است و راه و روش صحیح فکر کردن و درست اندیشیدن و نتیجه گیری کردن را می آموزد."

حالا که تعریف منطق معلوم شد، میریم سراغ ربط منطق به این وبلاگ و موضوع "تحول در آموزش"؟

بر اساس تعریف منطق به نظر میرسه حداقل برای "استدلال و نتیجه گیری درست" به یادگیری منطق نیاز داریم. در این صورت یادگیری منطق نه تنها برای دانشجویان، بلکه توسط دانش آموزان هم امری لازم و ضروری محسوب میشه.

آقای لطف الله نبوی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در مصاحبه ای گفتن: "ارسطو اساسا واژه منطق را استفاده نکرد، بلکه از «دانش تحلیل» استفاده می کرده است، هر کسی که می خواهد تحلیل علمی داشته باشد نیازمند دانشی به نام دانش تحلیل است که قرن ها پس از ارسطو به علم منطق (Logic) شهرت یافت. این اولین آسیب شناسی است که خیلی مهم است."

مهندسی هم با تحلیل مسائل و مشکلات، و استدلال و نتیجه گیری سروکار داره. پس قاعدتا مهندسان باید منطق داشته باشن.

لازم به ذکر است که ارسطو اولین فردی هستش که اقدام به استخراج و تدوین این اصول و قواعد ذهنی که بعدها منطق نامیده شده، پرداخته.

در خاتمه این توضیحات که امیدوارم منطقی بوده باشه، منابع زیر جهت یادگیری منطق توصیه میشه.

امید است روزی شاهد گنجانده شدن درس منطق در فهرست دروس عمومی مقطع کارشناسی باشیم.

ادامه نوشته

حل مسئله و جای خالی TRIZ در رشته عمران

با توجه به اینکه مهندسان عمران چه در طراحی و چه در اجرا با مسائل گوناگونی مواجه می شوند و بسیار پیش می آید که این مسائل و مشکلات راه حل مشخص و رایجی ندارد، لذا نیاز است دانشجویان عمران در هنگام تحصیل حداقل آمادگی های لازم را جهت مواجهه با این مسائل و شرایط کسب نمایند.

یکی از مباحثی که در بسیاری از کشورها مورد توجه دست اندرکاران امر آموزش بوده و هست، پرورش خلاقیت در دانش آموزان و دانشجویان است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهت نیل به این هدف اقدام به آموزش مبحثی تحت عنوان TRIZ از دوران مدرسه شده است. ولی در کشور ما علیرغم وجود این دغدغه اقدام چندان موثری در این زمینه صورت نپذیرفته است. این مطلب جهت معرفی مختصر TRIZ به دانشجویان رشته عمران است.

به صورت خلاصه در TRIZ با مطالعه مسائل حل شده و راه حل های آنها به کشف الگوها و استخراج قواعد عام حل مسئله پرداخته شده است. پایه گذار TRIZ گنریخ آلتشولر است، وی با مطالعه بیش از 200 هزار اختراع موفق به ارائه 40 قاعده برای حل مسائل شده است.

امید است روزی شاهد گنجانده شدن درسی تحت عنوان خلاقیت و نوآوری در فهرست دروس عمومی مقطع کارشناسی باشیم.

ادامه نوشته

اقتصاد برای همه

با مطالعه تاریخ کشورمان به وضوح می توان دریافت اصلی ترین مشکل ما که باعث بروز وقایع و معضلات گوناگونی شده است، ضعف در دو حوزه اقتصاد (به ویژه موضوع تولید و بازرگانی و تعادل بین آنها) و فناوری بوده است. شاید بتوان گفت رشد موثر (و نه پوشالی) این دو حوزه کلید بهبود کشور است.

بر این اساس یکی اقتصاد از اصلی ترین موضوعات مربوط به زندگی روزمره مردم است، و رفتار و نحوه برخورد مردم با مسائل اقتصادی و تصمیم گیری های آنان در این زمینه عاملی تعیین کننده محسوب می شود (علم اقتصاد در زمره علوم اجتماعی طبقه بندی می شود)، از این رو ضروری است که مفاهیم عمومی و پایه به ویژه تعاریف شاخص های اقتصادی به منظور فهم گزارش ها و آمارهای اقتصادی حداقل در سطح کلان به عموم مردم به ویژه قشر دانشگاهی آموزش داده شود.

آموزش اقتصاد و مفاهیم آن نه تنها بر زندگی شخصی دانشجویان و دانش آموختگان، تاثیر  دارد، بلکه می تواند به فهم صحیح تر  از فضای اقتصادی و فضای کسب و کار کشور و رفتار سنجیده تر آنان کمک کرده و زیرساختی برای رشد اقتصادی کشور با مشارکت شهروندان گردد.

علاوه بر آن از آنجایی که تصمیمات و رفتار آحاد مردم عاملی تعیین کننده در اقتصاد است، می توان در بزنگاه ها و بحران های اقتصادی، امید بیشتری به همراهی مردم و بهبود شرایط داشت.

در خصوص رشته مهندسی عمران، توجه به علم اقتصاد اهمیت ویژه ای دارد. چرا که یکی از نیروهای محرکه اقتصاد کشور هم به جهت اشتغالزایی و هم به جهت اعتبارات و گردش مالی، بخش عمرانی (اعم از ساخت و ساز شهری، و زیرساخت های زیربنایی) است. و توجه به مفاهیم اقتصادی می تواند به آینده نگری مهندسان در شیوه سرمایه گذاری و تعریف نوع پروژه ها کمک شایانی کند.

لازم به ذکر است علم اقتصاد با اقتصاد مهندسی متفاوت بوده و بسیاری کلان تر و از زوایای بیشتری به موضوعات نگاه می کند.

امید است روزی شاهد گنجانده شدن درس اقتصاد در فهرست دروس عمومی مقطع کارشناسی باشیم.

منابع جهت مطالعه:

(مقدماتی)

1. کتاب اقتصاد برای همه (اقتصاد کلان) نوشته آقای علی سرزعیم از انتشارات ترمه.

2. کتاب بینش اقتصادی برای همه (اقتصاد خرد) نوشته آقای علی سرزعیم از انتشارات ترمه.

3. کتاب اقتصاد (مختصر و مفید) (Economics: A Very Short Introduction) نوشته آقای پارتا داسگوپتا (Partha Dasgupta) ترجمه آقای جعفر خیرخواهان از نشر ماهی.

4. کتاب دید اقتصادی (How an Economy Grows and Why It Crashes) نوشته آقای پیتر شیف (Peter D. Schiff, Andrew J. Schiff) ترجمه آقای سهند حمزه ای از انتشارات آریانا قلم.

(تخصصی)

5. دوره 4 جلدی نوشته آقای نیکولاس گریگوری منکیو (Mankiv) ترجمه آقای حمیدرضا ارباب از نشر نی.

- الف. مبانی علم اقتصاد

- ب. نظریه اقتصاد کلان

- ج. نظریه اقتصاد خرد

- د. کلیات علم اقتصاد

6. کتاب اقتصاد کلان (2 جلدی) نوشته آقای تیمور رحمانی از انتشارات برادران.

7. کتاب اقتصاد کلان (رشته مدیریت) نوشته آقای محسن نظری از انتشارات نگاه دانش.

8. کتاب اقتصاد خرد (رشته مدیریت) نوشته آقای محسن نظری از انتشارات نگاه دانش.

درس فارسی عمومی

درس فارسی به ارزش 3 واحد نظری است. این درس جزو دروس عمومی بوده و معمولا در نیمسال اول به دانشجویان ارائه می گردد.

این درس برعکس تصور موجود، یکی از مهم ترین دروسی است که به دانشجویان ارائه می گردد ولی متاسفانه هم از سوی دانشگاه ها و هم از سوی اساتید و دانشجویان به آن بی توجهی می شود. 

با توجه به برخی آمار (ثبت نام کنندگان آزمون های نظام مهندسی) بیش از 95 درصد دانش آموختگان مقطع کارشناسی در حیطه نظارت و اجرا مشغول به کار می شوند. در این حوزه یک مهندس علاوه بر داشتن دانش فنی، ملزم به دانستن معانی واژگان مختلف، کاربرد و تفاوت های آنها (از منظر حقوقی) است. یک مهندس بایستی فهم درستی از متن مقررات فنی و شهرسازی (که به صورت مرتب در حال تغییر و تحول هستند) داشته و از مهارت مناسب در نوشتن (آیین نگارش و دستور خط فارسی) برخوردار باشد. چرا که قراردادها و تهیه گزارشات، صورتجلسات و صورتمجلس ها، و انجام مکاتبات اداری یکی از اصلی ترین و مهم ترین فعالیت های یک مهندس عمران در طول دوره کاری وی به ویژه در حیطه نظارت و اجرا می باشد. بدون انجام این فعالیت ها، قراردادی امضا نشده، جریان مالی ای اتفاق نیفتاده و پروژه ای اجرا نمی شود.

متاسفانه به جای تدریس کاربردی درس فارسی عمومی برای دانشجویان رشته عمران بسیاری از اساتید به سایر حوزه ها ورود پیدا می کنند. در حالی که به این مطالب به اندازه کافی در دوره قبل از دیپلم پرداخت شده است. به دلیل این بی توجهی در نهایت مهندسانی داریم که از نظر فنی و محاسباتی در سطح مناسبی قرار دارند ولی اغلب قادر نیستند زبان مادری خود را فراتر از محاوره (آنهم چه محاوره ای!) استفاده کنند. گزارش ها و نامه هایی با جمله بندی نامناسب، اشتباهات املایی و بعضا استفاده اشتباه از واژگان جزو معمول ترین مشاهدات در این رابطه است.

البته این موضوع تنها دامن گیر دانشجویان رشته عمران نیست. در سایر رشته ها نیز تا حدودی عوارض عدم تدریس کاربردی فارسی خود را نشان می دهد. ساده ترین مثال برای این موضوع عدم توانایی بسیاری از دانشجویان در نوشتن یک درخواست مکتوب ساده به واحد آموزش است.

موضوع این نوشته بیان کوتاه و بررسی خودمانی یک مشکل دانشجویان رشته عمران بود، امید است مجریان دوره های تحصیلی عمران کمی در دیدگاه های خود تجدیدنظر کرده و نظارت محتوایی و کیفی بیشتری اعمال کنند. همچنین امیدوارم در این متن اشتباه ادبی و نگارشی وجود نداشته باشد.

 

منابع درسی:

1. کتاب دستور خط زبان فارسی (مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی) از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

2. فرهنگ املایی خط فارسی نوشته آقای علی اشرف صادقی و خانم زهرا زندی مقدم از انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

3. زبان و نگارش فارسی نوشته آقایان حسن احمدی گیوی، اسماعیل حاکمی، یدالله شکری، سیدمحمود طباطبایی اردکانی از انتشارات سمت.

4. دستور زبان فارسی 1 و 2 نوشته آقایان حسن احمدی گیوی و حسن انوری از انتشارات فاطمی.

5. در دری (فارسی عمومی برای دانشگاه ها) نوشته آقای علی سلطانی گردفرامرزی از انتشارات سمت.

6. کتاب فارسی عمومی نوشته آقای سیدمحمد دامادی از انتشارات دانشگاه تهران.

7. کتاب درباره زبان فارسی نوشته آقای مهدی درخشان از انتشارات دانشگاه تهران.

8. کتاب نگارش و ویرایش نوشته آقای احمدی سمیعی گیلانی از انتشارات سمت.

9. کتاب های نگارش 1 و 2 و 3 پایه های 10 و 11 و 12 دوره دبیرستان. این کتاب ها به صورت رایگان بر روی پایگاه کتاب های درسی در دسترس قرار دارد.

 

هدف و سرفصل درس زبان فارسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

هدف: تکمیل آموزش زبان فارسی دوره دبیرستان در حدی که دانشجوی کارشناسی یا فارغ التحصیل دوره کاردانی بتواند کتب فارسی مورد نیاز این سطح را بی غلط بخواند  مطالب مورد نیاز در این سطح را بی غلط بنویسد.

سرفصل:

درباره نویسندگی و ارزش و نقش نویسنده در جامعه، برای نویسندگی چه باید کرد، مشخصات یک نوشته خوب، مشخصات یک نویسنده خوب، نکته هایی در رسم الخط (شیوه املای) فارسی، نشانه گذاری، یادداشت برداری در ضمن مطالعه، گزارش نویسی (موضوع گزارش، دریافت کننده گزارش، هدف از تهیه گزارش و ...)، خلاصه نویسی (شیوه های تلخیص).

- شیوه تحقیق: آشنایی با مراجع تحقیق، نحوه استفاده از مراجع و ماخذ

- مقاله نویسی (طرز نوشتن مقاله، انواع مقاله: ادبی، علمی، اجتماعی و ...)

- داستان نویسی (شیوه قصه پردازی، مقام ادبیات داستانی در جامعه، موضوع داستان و طراح انواع آن)

- فن ترجمه (نقش ترجمه و تاثیر آن در ادبیات و فرهنگ ملل)

- انواع نثر (مرسل، ساده، مسجع، مصنوع و فنی، همراه با نمونه ها)

- انواع نظم با شواهد هر نوع

- سبک های ادبی: فارسی (خراسانی، عراقی، هندی، اصفهانی، دوره بازگشت)، خارجی (مشهورترین آنها)

- برخی اصطلاحات ادبی (بدیهه، ارتجال، رکیک، سهل ممتنع، مجاز و ...)

- مختصری در دستور زبان فارسی

- شیوه تهیه و تنظیم پایان نامه (استاد راهنما، انتخاب موضوع، تهیه و تنظیم رساله و ...)

آموزش قرائت قرآن کریم

کلام الله مجید بزرگترین معجزه خاتم الانبیاء حضرت محمد (ص) و تنها کتاب آسمانی تحریف نشده است که در زمان حیات حضرت محمد (ص) تحت نظر ایشان گردآوری گردیده و علاوه بر آن توسط بسیاری از مسلمانان به حاظفه سپرده شده است. از این رو ضروری است که روش صحیح قرائت قرآن کریم به ویژه به دانشجویان و دانش آموزان آموزش داده شود.

متاسفانه به نظر می رسد برخورد با موضوع قرآن کریم به عنوان درسی که باید امتحان آن را گذراند و نمره قبولی اخذ کرد، تا کنون نتیجه چندان مطلوبی نداشته است چرا که تمام تلاش دانش آموز یا دانشجو معطوف به اخذ نمره قبولی امتحان و گذراندن درس می گردد. شاید بهتر باشد در این خصوص به جای ملاک قرار دادن نمره و گذراندن درس، تمرکز بر انگیزش و ایجاد علاقه به مطالعه و قرائت قرآن کریم باشد، تا بدین ترتیب این انگیزه و علاقه نیروی محرکه یادگیری و ادامه مسیر افراد در آینده باشد.

امید است که آموزش قرائت قرآن کریم در قالب کلاس های فوق برنامه برای دانش آموزان و دانشجویان به صورت مدون و منظم برنامه ریزی و ارائه گردد.

مراحل آموزش قرائت قران کریم:

1. روخوانی (الف. بخش خوانی ب.شمرده خوانی)

2. روانخوانی

3. تجوید (خوب ادا کردن حروف و شناختن مواضع وقف و وصل)

4. قرائت ترتیل (قرائت قرآن که با آرامش و طمانینه، به صورت منظم و مرتب، و بدون عجله و شتاب خوانده می شود. در چنین حالتى هم در خواننده اثر خود را مى گذارد و هم شنونده را تحت تاثیر جاذبه خود قرار مى دهد)

استفاده از قرائت های تحقیق (قرائتی که با دقت زیاد و سرعت کم خوانده می شود و برخی به آن قرائت آموزشی نیز می گویند) همزمان با نگاه کردن به متن قرآن کمک بسیار موثری در یادگیری قرائت قرآن است.

به عقیده نگارنده برای قرائت قرآن همواره کیفیت قرائت باید مد نظر باشد و نه سرعت آن. و از همه مهم تر اینکه هدف اول بایستی لذت بردن خود فرد از مطالعه و قرائت قرآن باشد.

این مطلب یک نظر در خصوص آموزش قرآن در دانشگاه و ارائه برخی مطالب به دانشجویان است. قطعا برای اطلاعات بیشتر نیاز است از کتب معتبر استفاده و از مشورت و راهنمایی افراد متخصص و آگاه تر بهره گرفت.