مهندسی عمران

درس مقدمه ای به مدلسازی و شبیه سازی به ارزش 3 واحدی نظری است. این درس جزو دروس اختیاری مشترک بین تمامی زمینه های مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس کاربرد کامپیوتر در مهندسی عمران پیشنیاز این درس است.

شبیه سازی و مدلسازی جزو موضوعاتی است که در کلیه رشته ها از جمله رشته های فنی و مهندسی کاربرد داشته و به همین دلیل در کتب تدوین شده مرتبط با آن از علوم مختلف صحبت به میان آمده است. مطالعه درس ریاضیات مهندسی می تواند کمک مهمی به فهم عمیق تر این درس و استفاده از آن منجر شود.

منابع درسی:

1. کتاب علم و هنر شبیه سازی سیستم ها نوشته آقای رابرت شانون (Shannon) در سال 1975 ترجمه آقای علی اکبر عرب مازار از انتشارات دانشگاه شهیدبهشتی.

2. کتاب شبیه سازی سیستم های گسسته - پیشامد نوشته آقای جری بنکس (Jerry Banks) و همکاران ترجمه آقای هاشم محلوجی از انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.

3. Introduction to Modeling and Simulation of Technical and Physical Systems with Modelica Written by Peter Fritzson From Wiley.

4. Principles of Modeling and Simulation: A Multidisciplinary Approach Written by John A. Sokolowski & Catherine M. Banks From Wiley.

5. Modeling and Simulation Fundamentals: Theoretical Underpinnings and Practical Domains Written by John A. Sokolowski & Catherine M. Banks From Wiley.

درس انرژی و توسعه پایدار به ارزش 3 واحدی نظری است. این درس جزو دروس اختیاری مشترک بین تمامی زمینه های مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس ریاضی عمومی 1، درس فیزیک 1 و درس زمین شناسی پیشنیاز این درس هستند.

منابع درسی:

1. مبحث نوزدهم (صرفه جویی در مصرف انرژی) مقررات ملی ساختمان.

2. Sustainable Energy - Without the Hot Air Written by David JC MacKay From UIT Cambridge Ltd.

3. Renewable Energy Resources Written by John Twidell & Tony Weir From Routledge.

4. Introduction to Energy, Environment, and Sustainability Written by Paul Gannon From Kendall Hunt Publishing.

5. Alternative Energy (Political, Economic, and Social Feasibility) Written by Christopher A. Simon From Rowman & Littlefield Publishers, Inc.

درس مهندسی سیستم ها به ارزش 2 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری مشترک بین تمام زمینه های مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران بوده و درس ریاضی عمومی 2 و آمار و احتمالات مهندسی پیشنیاز این درس هستند.

منابع درسی:

1. کتاب برنامه ریزی خطی نوشته آقایان میربهادر قلی آریانژاد و سیدجعفر سجادی از انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.

2. کتاب مهندسی سیستم ها نوشته آقای محمد کارآموز، خانم ها آزاده احمدی و مهدیس فلاحی از انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

3. کتاب مهندسی سیستم ها (کاربردهای تحقیق در عملیات در مهندسی عمران) نوشته آقای ناصر حمیدی از انتشارات گسترش علوم پایه.

4. کتاب پژوهش عملیاتی (برنامه ریزی خطی و کاربردهای آن) نوشته آقای محمدرضا مهرگان از نشرکتاب دانشگاهی.

5. کتاب تحقیق در عملیات (برنامه ریزی خطی و کاربردهای آن) نوشته خانم عارفه فدوی از انتشارات نگاه دانش.

6. کتاب راهنمای مسائل پژوهش عملیاتی نوشته آقای محمدرضا مهرگان از نشرکتاب دانشگاهی.

7. کتاب مفاهیم، نکات درسی و حل مسائل پژوهش عملیاتی نوشته آقای محمدرضا مهرگان از نشرکتاب دانشگاهی.

هدف اصلی درس تربیت بدنی کمک به دانشجویان برای درک اهمیت تناسب اندام و آمادگی جسمانی در زندگی شخصی و آشنایی با روش های ایجاد، حفظ و بهبود آن است. در این درس دانشجویان با موضوعاتی همچون استقامت قلبی عروقی، استقامت و قدرت عضلانی، انعطاف بدنی (Flexibility)، عادات تغذیه سالم، پیشگیری و درمان آسیب دیدگی های ورزشی، توسعه و اجرای برنامه ورزشی شخصی آشنا می شوند. در این درس دانشجویان در فعالیت های مختلف ورزشی همچون:
- دویدن آهسته (Jogging) و حرکات کششی (Stretching)؛
- پیاده روی (Walking) و راهپیمایی (Hiking)؛
- شنا (Swimming)؛
- تقویت عضلات مرکزی (Core Muscles)؛
شرکت خواهند داشت.

منابع به زبان فارسی:

1. کتاب تربیت بدنی عمومی نوشته آقایان مهدی نمازی زاده و بهمن سلحشور از انتشارات سمت.

2. کتاب آمادگی جسمانی نوشته آقایان عباسعلی گائینی و حمید رجبی از انتشارات سمت.

سلامت

1. Fitness for Life Written by Charles B. Corbin, Guy C. Le Masurier, Karen E. McConnell From Human Kinetics.

2. Foundations of Physical Activity and Public Health Written by Harold W. Kohl III, Tinker D. Murray From Human Kinetics.

تغذیه

1. Intuitive Eating Written by Evelyn Tribole, Elyse Resch From New Harbinger Publications.

2. Intuitive Eating Workbook Written by Evelyn Tribole, Elyse Resch From New Harbinger Publications.

انعطاف پذیری و حرکات کششی

1. Full-body Flexibility Written by Jay Blahnik From Human Kinetics.

2. Stretching Anatomy Written by Arnold G. Nelson, Jouko Kokkonen From Human Kinetics.

3. Stretching Written by Bob Anderson From Shelter Publication.

4. Stretching in Office Written by Bob Anderson From Shelter Publication.

5. Therapeutic Stretching Written by Jane Johnson From Human Kinetics.

پیاده روی و راهپیمایی

در دومین کنگره جراحی های چاقی و متابولیک اعلام شده است که 50 میلیون از 80 میلیون نفر جمعیت کشور، دارای مشکل اضافه وزن و چاقی هستند. از آنجایی که چاقی و اضافه وزن سرمنشاء بسیاری از بیماری هاست، بایستی با اصلاح عادات تغذیه و ورزش اقدام به کنترل آن کرد. از آنجایی که عمده این اضافه وزن و چاقی در سنین 25 الی 60 سالگی روی می دهد می توان با آموزش پیاده روی و راهپیمایی که ورزش هایی ساده و کم هزینه اند، کمک شایانی به بهبود شرایط عمومی سلامت در کشور کرد.

1. The Ultimate Hiker's Gear Guide Written by Andrew Skurka From National Geographic.

2. Hiking Survival Guide: Basic Survival Kit and Necessary Survival Skills to Stay Alive in the Wilderness Written by Conrad Blake From CreateSpace Independent Publishing Platform.

3. 100 Deadly Skills: Survival Edition Written by Clint Emerson From Touchstone.

4. Bushcraft 101: A Field Guide to the Art of Wilderness Survival Written by Dave Canterbury From Adams Media.

5. Fitness Walking Written by Therese Iknoian From Human Kinetics.

6. Walking Written by Jeff Galloway From Meyer & Meyer Sport.

شنا و ایمنی در آب

خبرگزاری مهر در 12 مردادماه 1395 در گزارشی، آمار مرگ و میر ناشی از غرق شدگی در 10 سال منتهی به سال 1395، را 11 هزار نفر عنوان کرده است. این امر نشان از آن دارد که بسیاری از افراد یا شنا کردن نمی دانند، و یا آموزش های کافی در زمینه اصول و فنون شنا و ایمنی در آب (استخر، دریا، رودخانه) را فرا نگرفته اند.

الف. آموزش شنا

1. The Complete Beginners Guide To Swimming Written by Mark Young From Educate and Learn Publishing.

2. Swimming Drill Book Written by Ruben Guzman From Human Kinetics.

ب. ایمنی در آب

1. Swimming and Water Safety Manual From American Red Cross.

2. The Science of Beach Lifeguarding Edited by Mike Tipton & Adam Wooler From CRC Press.

3. Open Water Lifesaving: The United States Lifesaving Association Manual Edited by B. Chris Brewster From PEARSON.

4. StarGuard Written by Jill E. White From Human Kinetics.

5. Aquatic Rescue and Safety Written by Dennis K. Graver From Human Kinetics.

6. Open Water Swimming Manual Written by Lynne Cox From Vintage.

7. Whitewater Rescue Manual Written by Charles Walbridge & Wayne A. Sundmacher Sr. From International Marine/Ragged Mountain Press.

فعالیت در محیط های صنعتی و کارگاهی نیازمند رعایت نکات ایمنی و آمادگی برای مقابله و مهار حوادث احتمالی است. با توجه به وسعت فعالیت های عمرانی در بخش نظارت و اجرا و حجم پروژه های عمرانی کشور به ویژه در نقاط غیرشهری، ضروری است مهندسان عمران آمادگی لازم جهت مواجهه با شرایط حساس و خطرناک را داشته باشند. لذا به نظر می رسد آموزش امداد و نجات تا حد قابل قبولی دانش و مهارت مهندسان را برای نیل به این مقصود تقویت نماید. بدین منظور پیشنهاد می شود درسی 3 واحدی (2 واحد نظری و 1 واحد عملی) برای آموزش مطالب مورد نیاز در نظر گرفته شود.

1. آموزش کمک های اولیه

1. Responding to Emergencies (Comprehensive First Aid/CPR/AED) Written by American Red Cross From American Red Cross.

2. Prehospital Emergency Care Written by Joseph J. Mistovich From PEARSON.

2. آموزش مهارت های نجات

1. The Firefighter’s Handbook: Essentials of Firefighting and emergency Response From Thomson Delmar Learning

در ویراست دوم، فصول 4 و 13 و 15 و 16 و 21 و 22 پشنهاد می شود.

توضیح مهم: منابع معرفی شده فوق، کتاب های تخصصی هستند و تدریس تمام مباحث آن در حد یک درس 3 واحدی (2 واحد نظری و 1 واحد عملی) امکان پذیر نیست و بایستی مباحث مورد نیاز از محتوای این کتاب ها گزینش شود.

بیش از دو سوم بدن انسان را آب تشکیل داده است. هر انسان روزانه به حداقل 50 لیتر و به طور متوسط 150 لیتر آب نیاز دارد. از این رو تامین آب شرب یکی از اصلی ترین چالش های پیش روی حیات بشری است. جمعیت دنیا روز به روز در حال افزایش بوده و منابع آب شیرین محدود است. عده ای معتقدند بر سر کسب آب جنگ روی خواهد داد و عده ای دیگر نیز معتقدند نیاز به آب باعث ایجاد همکاری جهت کسب آن می شود. جلوگیری از جنگ آب و یا شکل گیری همکاری برای کسب آب نیازمند داشتن دانش فنی و کاربردی در این زمینه است.

کشور ما ایران در منطقه ای گرم و خشک واقع شده و از سال های دور تا کنون با بحران کم آبی روبرو بوده است. با توجه به اینکه ایجاد و تداوم یکجانشینی (اعم از شهری و روستایی) تابع دسترسی به آب (استفاده از منابع موجود یا انتقال آن از جایی دیگر) است. در نتیجه عدم وجود یا کمبود آب منجر به متروکه شدن بسیاری از سکونتگاه ها در طول تاریخ کشور ما شده که در حال حاضر نمونه هایی از آن را می توان در برخی مناطق جنوبی کشور مشاهده نمود.

از آنجایی که رشته مهندسی عمران یکی از علوم درگیر در فرآیند ذخیره سازی، استخراج و انتقال آب و پس از آن جمع آوری فاضلاب به منظور بازیافت آب است. لذا آموزش و گنجاندن مباحث آبی در برنامه درسی کلیه دانشجویان مهندسی عمران (نه فقط علاقمندان به زمینه آب) جزو ضروریات « آموزش بومی » جهت رفع نیازهای کشورمان است.

قنات یکی از ابداعات ایرانیان جهت استحصال آب در قرون گذشته است. آشنایی با این ابداع و ترکیب آن با روش های نوین تر همچون سدهای زیرزمینی می تواند به عنوان یک راهکار بومی نقش موثری در تامین و ذخیره سازی آب در نقاط گرم و خشک کشور ایفا کند.

مطالعه منابع زیر جهت آشنایی با قنات پیشنهاد می گردند:

1. کتاب استخراج آب های پنهانی نوشته آقای ابوبکر محمد بن الحساب الکرجی ترجمه آقای حسین خدیوجم از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

2. کتاب قنات سازی و قنات داری در ایران نوشته آقای عبدالکریم بهنیا از مرکز نشر دانشگاهی.

3. کتاب قنات قصبه گناباد یک اسطوره نوشته آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.

4. کتاب قنات ها فنی برای دستیابی به آب نوشته آقای هانری گوبلو ترجمه آقای ابوالحسن سرو قدمقدم و آقای محمدحسین پاپلی یزدی از انتشارات پاپلی.

5. کتاب تدوین تجربیات خبرگان قنات نوشته آقای علی اصغر سمساز یزدی از شرکت مدیریت منابع آب ایران.

5. فیلم مستند قنات قصبه گناباد به کارگردانی و تهیه کنندگی آقای سعید توکلی فر از تولیدات صدا و سیمای خراسان رضوی.

6. کتاب منابع و مسائل آب در ایران (جلد اول: آب های سطحی و زیرزمینی و مسائل بهره برداری از آنها - جلد دوم: آب های شور، مسائل و راه های استفاده از آنها) نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.

7. خشکسالی و راه های مقابله با آن نوشته آقای پرویز کردوانی از انتشارات دانشگاه تهران.

درس مهندسی آب و فاضلاب و پروژه به ارزش 2 واحد نظری و 1 واحد عملی است. این درس جزو دروس اختیاری زمینه آب مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران بوده و درس هیدرولوژی مهندسی پیشنیاز آن است.

منابع درسی:

1. کتاب آب رسانی شهری نوشته آقای محمدتقی منزوی از انتشارات دانشگاه تهران.

2. کتاب فاضلاب شهری (جلد اول: جمع آوری فاضلاب) نوشته آقای محمدتقی منزوی از انتشارات دانشگاه تهران.

3. کتاب شبکه های توزیع آب شهری نوشته آقایان امیر تائبی و محمدرضا چمنی از انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.

4. نشریه 118 سازمان برنامه و بودجه (مبانی و ضوابط طراحی شبکه های فاضلاب و آب های سطحی).

5. نشریه 3-117 سازمان برنامه و بودجه (ضوابط طراحی سامانه های انتقال و توزیع آب شهری و روستایی).

درس آب های زیرزمینی به ارزش 3 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری زمینه آب مقطع کارشناسی مهندسی عمران بوده و درس هیدرولوژی مهندسی پیشنیاز این درس است.

منابع درسی:

1. کتاب مقدمه ای بر آب های زیرزمینی نوشته آقای محمد نخعی از انتشارات آراد.

2. کتاب آب های زیرزمینی نوشته آقای محمدحسین قبادی از انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

3. کتاب اصول شناخت آب های زیرزمینی نوشته آقای اصغر اصغری مقدم از انتشارات دانشگاه تبریز.

درس شیمی عمومی به ارزش 3 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری مشترک بین تمام زمینه های مقطع کارشناسی پیوسته رشته مهندسی عمران است.

منابع درسی:

1. کتاب اصول شیمی عمومی نوشته مارتین سیلبربرگ (Martin Silberberg) ترجمه آقایان مجید میرمحمد صادقی، غلامعباس پارسافر، و محمدرضا سعیدی از انتشارات نوپردازان.

2. کتاب شیمی عمومی (جلد اول) نوشته چارلز ای. مورتیمر (Charles E. Mortimer) ترجمه آقای عیسی یاوری از نشر علوم دانشگاهی.

3. Chemistry (The Molecular Nature of Matter and Change) Written by Martin Silberberg, Patricia Amateis From McGraw-Hill Education.

اگرچه درس طراحی مهندسی بیشتر در رشته هایی همچون مهندسی مکانیک مطرح است. ولی در بسیاری از دانشگاه های کشورهای پیشرفته به صورت عمومی برای دانشجویان مقطع کارشناسی و حتی کارشناسی ارشد رشته های مهندسی ارائه می گردد. به نظر نگارنده، این درس می تواند مکمل بسیاری مناسبی برای TRIZ باشد.

ضمنا مطالعه مطلب آقای حسین معماریان در وبگاه کرسی یونسکو در آموزش مهندسی در دانشگاه تهران توصیه می گردد.

این درس می تواند جایگزین درس پروژه کارشناسی شود.

موضوع درس طراحی مهندسی چیست؟

بحث درس طراحی مهندسی، یافتن و ایجاد راه حل هایی برای مشکلاتی که «تاکنون وجود نداشته اند» و یا «در گذشته به روش دیگری حل شده اند»، است. کارگروهی، تحقیق و تحلیل، و فرآیند طراحی سه موضوع اصلی این درس هستند.

مهندسان باید بتوانند با خلاقیت (Creativity) در پیچیدگی (Complexity) تصمیمات مناسب را اتخاذ و از بین راه حل های مختلف موارد مناسب و بهینه را انتخاب (Choice) کنند و بین نیازمندی ها و انتظارات مختلف (و بعضا متضاد) سازش (Compromise) برقرار کنند.

آموزش «روش های ارتباطی و توسعه مهارت های ارتباطی بین فردی» و «فهم فرآیند طراحی، مستندسازی فنی و طراحی بر اساس استانداردهای مهندسی با در نظر گرفتن تاثیرات انسانی و محیطی» از جمله اهداف این درس هستند.

منابع درسی:

1. Engineering Design Written by George E. Dieter, Linda S. Schmidt From McGrawHill.

2. Engineering Design Methods Written by Nigel Cross From WILEY.

3. Engineering Design (A Production Based Intriduction) Written by Clive L. Dym, Patrick Little, Elizabeth J. Orwin From WILEY.

4. Engineering Design Principles Written by Ken Hurst From Elsevier.

5. Engineering Design Process Written by Yousef Haik, Tamer M. Shahin From CENGAGE Learning.

6. کتاب طراحی مهندسی نوشته آقای حسین معماریان از انتشارات دانشگاه تهران.

7. کتاب روش های طراحی در مهندسی نوشته آقای علی امیرفضلی از انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.

8. روش های طراحی مهندسی نوشته آقای محسن رضاییان از انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

بسیاری از دانشجویان به ویژه پس از نیمسال به دنبال یادگیری کار با نرم افزارهای مورد نیاز خود هستند. با توجه به تنوع نرم افزارهای موجود معمولا انتخاب نقطه شروع برای دانشجویانی که سال اول خود را به تازگی سپری کرده اند، مشکل است. لذا در این مطلب سعی بر آن است که نرم افزارهای مورد نیاز رایج معرفی گردند.

1. مجموعه Microsoft Office به ویژه Word & Excel & PowerPoint & Visio

این مجموعه نرم افزاری، حداقل نرم افزارهایی است که تمام افراد (بدون توجه به رشته) برای انجام کارهای روزمره بدان ها نیاز دارند.

2. نرم افزار AutoCAD

این نرم افزار رایج ترین نرم افزار ترسیمی مورد استفاده در رشته عمران است.

3. نرم افزارهای MSP (Microsoft Project) و Primavera (PRI)

این دو نرم افزار جزو نرم افزارهای مدیریت و کنترل پروژه هستند. گرچه در مقطع کارشناسی عمران چندان به مدیریت و کنترل پروژه پرداخته نمی شود، ولی یادگیری یکی از این دو نرم افزار جزو ضروریات برای دانشجویان مهندسی عمران است.

4. نرم افزارهای ETABS و SAFE و SAP

این سه نرم افزار جزو نرم افزارهای تحلیل و طراحی ساختمانی است.

درس اصول مدیریت ساخت به ارزش 2 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری مشترک بین کلیه زمینه های مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس متره و برآورد پروژه پیشنیاز این درس است.

منابع درسی:

1. Building Construction: Principles, Materials, and Systems Written by Madan L. Mehta, Walter Scarborough, Diane Armpriest From Pearson Publication.

2. Construction Materials, Methods and Techniques Written by William P. Spence, Eva Kultermann From Cengage Learning.

3. Fundamentals of Building Construction: Materials and Methods Written by Edward Allen, Joseph Iano From Wiley.

4. Construction Management JumpStart Written by Barbara J. Jackson From Sybex.

5. کتاب اصول مدیریت ساخت و تجهیزات کارگاه نوشته آقای محمدجعفر پورمختار از انتشارات راهگشا.

6. اصول مدیریت ساخت نوشته آقایان حسن صادقی و محمود علمایی از انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).

درس اصول مهندسی سد به ارزش 2 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری زمینه آب مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس مکانیک خاک و درس هیدرولیک و آزمایشگاه پیشنیاز این درس است.

منابع درسی:

1. کتاب اصول مهندسی سدهای خاکی نوشته آقای علی قنبری از انتشارات دانشگاه خوارزمی.

درس اصول مهندسی تونل به ارزش 2 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری زمینه خاک و راه مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس مهندسی پی پیشنیاز این درس است.

منابع درسی:

1. کتاب تونل سازی (5 جلدی) نوشته آقای حسن مدنی از انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.

(عناوین: 1.حفاری و اجرا - 2.خدمات فنی - 3.تحلیل پایداری - 4.طراحی و اجرای سیستم نگهداری - 5.ایمنی)

درس مهندسی زهکشی به ارزش 3 واحد نظری است. این درس جزو دروس اختیاری زمینه آب مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی عمران است. درس آب های زیرزمینی پیشنیاز این درس است.

این درس بین رشته عمران و کشاورزی مشترک است.

منابع درسی:

1. کتاب زهکشی جدید نوشته اسمدیما، ویلوتمن، و رای کرافت (Smedema & Vlotman & Rycroft) ترجمه آقای امین علیزاده از انتشارات دانشگاه امام رضا (ع).